İstanbulluların Deprem Sonrası Dış Göçü ve Çelik (Prefabrik) Yapılar ile Müstakil Hayata Yönelişi üzerine bir yazı yayınlamak çok yerinde olacaktır. Ytü mimarlık bölümünü bitirdiğim gün itibariyle (2007) kendimi hafif çelik sistemi fabrikasında üreten ve bu ürettiği sistemi kullanarak müteahhitlik yapan bir aile şirketinin içinde mimarlık yaparken buldum. Betonarme ve geçici yapı olarak prefabrik sistem ile karşılaştırılan, her seferinde doğru anlaşılamadığı için müşteri tarafında ikna edilmesi sıklıkla gereken bir yapım sisteminden bahsediyorum. Esasen depreme dirençli binalar denince ilk akla gelmesi gereken sistem #hafifçelik #lgs Kendimi bu noktada her zaman şanslı hissettim. Aynı zamanda Türkiye'nin ilk çelik köprü mühendisi Hürriyet Sırmaçek'in de yeğeni Yıldız Ayşe Sırmaçek'in de torunu olduğum için çelik yapının ve tren yolları köprülerin geldiğim soyda önemli bir yeri olduğunu belirtmeden geçemeyeceğim. Hakkımda: https://www.pdesgn.com/kurucu
Fotoğraf: 2012 yılında Van depremi sonrası 2,5 ay gibi kısa bir sürede Akşan Yapı'nın Akkon Çelik'in hafif çelik yapı sistemiyle inşa ettiği, mimar olarak benim projelendirdiğim okula ait şantiye görseli. (Van Yeşilsu Akşan Yapı İlkokulu)
Hafif çelik yapı sistemi ile her çeşit yapıyı tasarlamak ve inşa etmek mümkündür. Yapı sistemi kararı elbette tasarımı etkilemektedir. Bu noktada bu alanda deneyimli bir mimar olarak tavsiyem, tüm tasarımcıların sistemi iyi tanıması ve sistemin sunmuş olduğu esnekliklere hakim olmasıdır. Piyasada farklı üretici firmalardan hafif çelik yapı sistemine ilişkin teklif toplanırken teklife baz mimari projenin referans alınması oldukça önemlidir. Birçok üretici kendi makine üretim kabiliyetleri ve ticari hesapları çerçevesinde farklı statik çözümler geliştirerek bütçeler sunabilmektedir. Burada mimari projeye mümkün olduğunca sadık kalırken, hafif çelik yapılar yönetmeliği ile deprem yönetmeliklerine maksimum uyum gösteren firmayı seçmek yerinde olacaktır. Fiyat firma seçerken kriter olmamakla birlikte; iyi ve güvenilir mühendislik hizmeti tercih sebebi olmalıdır.
Hafif Çelik Yapı Sistemi Avantajları
· Net alan kazanımı : Betonarme yapılara göre daha fazla net alan sağlanır. Bu sayede ister yapınızın ayak izini küçülterek toplam inşaat alanınızı azaltarabilir ya da tam tersi aynı taban oturumu ve toplam inşaat alanında her katta neredeyse bir odaya tekabül edecek alan kazanırsınız.
· İç mekanda tefriş kolaylığı: Betonarme yapılara göre iç mekanda kolon – kiriş çıkıntıları olmadığı için içmimaride esneklik yaratır.
· Ekonomik temel çözümü: Üst yapının geleneksel yapım sistemlerinden daha hafif çözülebilmesi sayesinde ekonomik temel çözümüne olanak verir.
· Çok yüksek ısı tasarrufu : Yapının işletme giderlerinde neredeyse %55’e varan bir verimlilik sağlar. Bu sayede iklimlendirme (ısıtma-soğutma) faturalarının düşük geldiği yıllardan beri elde edilen deneyimle rahatlıkla dile getirilebilir.
· Zaman tasarrufu: Yapım sürecindeki hız sayesinde zaman tasarrufu ve yapım ekonomisi sağlamaktadır. Fabrika ortamındaki üretim sürecine ağırlık verildikçe sahadaki hata payı minimize edilir.
· Deprem dirençli yapılar elde edilir.
· Çevrecilik ilkelerine uygun tasarım: Tüm dünyada son 20 yıldır sürdürülebilirlik ve çevre dostu özelliklerde yapım kriterleri yayınlanmaktadır. Hem şantiye süreçlerinde, hem de yapının işletme süreçlerinde birçok kriter karşımıza çıkar:
1. Hafif çelik yapı sistemi kullanımı ile şantiyedeki su tüketimi ciddi oranda minimize edilir.
2. Komşular inşaat gürültüsüne maruz kalmaz.
3. Atık optimizasyonu sayesinde malzeme zaiyatının ve çevre kirliliğinin önüne geçilir.
4. Yapı fiziği kriterlerinde özellikle ses geçiş kaybı konusunda avantaj yaratır. Nefes alan malzemelerin tercih edilebilmesi sayesinde iç hava kalitesinin iyileşmesine olanak verir.
5. Geleneksel yapım sistemlerine göre 100 yıla yakın ömrü olan yapılar inşa etmeye olanak vererek; geleneksel yapım sistemleri gibi 50 yılda bir yıkıp yeniden inşa etmeyi gerektirmeyebilir.
6. Geri dönüştürülebilir ya da geri dönüştürülmüş malzemeler ile inşa edilmesi mümkündür.
Hafif Çelik Yapı Sistemi ve Prefabrik Yapı Sistemleri ile Yapı Yapma Süreçleri:
Geleneksel yapım sistemlerinde hangi süreçleri yaşıyorsak esasen aynı süreçlere tabiyiz.
1. Hangi fonksiyonda yapı yapmak istiyorsak o fonksiyona uygun imarlı parsele sahip olmamız gerekir. Örneğin; Köy yerleşik alanında köy evi imarlı bir parselimiz olabilir ya da Silivri Gümüşyaka’da 200m2’lik imarlı bir konut arsamız varsa parselimize ait yapılaşma hakları çerçevesinde iskana konu yapı yapabiliriz.
2. Yapıların tasarımı esnasında tercih edilecek yapım sistemi alışageldiğimiz betonarme sistem olabilirken; büyük depremlere daha dirençli olan hafif çelik yapı sistemi de tercih edilebilir.
3. Önce ilgili yerel idareden (belediye, il özel idare, vb.) resmi imar durum belgesi temin edilir. İmar durum belgesi, plan notları ve yürürlükteki imar yönetmelikleri çerçevesinde mimari konsept proje hazırlanır.
4. Mimari ön projenin ardından; kesin proje süreci için sahada haritacılık işleri (plankote, kot – kesit belgesi), zemin etüd çalışmaları, mekanik projesi, elektrik projesi, statik projesi, iskele projesi, iksa projesi, peyzaj projesi, ağaç rölöve çalışmaları, sıhhi tesisat atık su ve içme suyu projesi, enerji kimlik belgesi gibi inşaat ruhsatı için gerekli olan diğer disiplinlere ilişkin çalışmalar yürütülür. Özetle, geleneksel yapım yöntemlerinde hangi prosesler uygulanıyorsa, hafif çelik yapı sistemleri, ahşap konstrüksiyon, konteyner, prefabrik yapı sistemleri vb.de de aynı süreçler uygulanmaktadır.
5. Proje, resmi evrak temini, resmi onay süreçlerine ait maliyetler muhakkak fabrikadan alınan konut imalat bütçesine eklenmelidir.
6. Projesi arsasına göre tasarlanan resmi izinleri alınarak yapı ruhsatı düzenlenmiş alanlarda fabrika ortamında ister modüler (anahtar teslim) ister çelik üretimi gerçekleşmiş yapılar inşa edilerek iskana konu edilir. Bu sayede yapım aşamasında tapuda kat irtifakı kurulup, iskan sonrasında da kat mülkiyetine geçirilir. Kat mülkiyetine geçirilen yapı, geleneksel yöntemlerle üretilen yapılar gibi banka konut kredilendirme sistemine de konu edilir. Hatta eskime payı daha geç olduğu için daha performanslı şekilde ikinci el konut satışına konu edilebilir.
7. Hafif çelik yapı sistemi tercih edilirken yatırımcı tarafından; tüm resmi işlemler (projelendirme, resmi evrakların temini, resmi izinler, harç ücretler, vb), temel yapımı, üst yapı karkas yapımı, ince işler, iç dekorasyona yönelik maliyetler, iskan bedelleri alt alta yazılarak toplam bütçenin çıkarılması tavsiye edilir. Bu süreç, aşina olduğumuz geleneksel yapım yöntemlerindeki süreçlerle aynı olmakla birlikte, insan insiyatifinin neredeyse sıfırlandığı bu yapım sistemi sayesinde çok hızlıdır.