Kentsel dönüşümde atlanan teknik detaylara değineceğim bu yazıda, yıkılıp yeniden yapılan binaların en az 50 yıl yerinde kalacağı gözardı edilerek yapılıyor. Belki de bu dönemi yansıtması bakımından iyi de oluyor desek de sürdürülebilirlik açısından gelecek adına pek de iyi olmuyor.
Biz mimarlar, mühendisler toplanıp kendi kendimize konuşurken ya da seminerlerde panellerde birşeyler sunarken, mahalle aralarında kentsel yenileme süreçlerinde bu konuşmalarımızın dışında hatta bizim düşüncelerimizden çok uzak vasat bir süreç işliyor. Mahallelerin kentleri oluşturduğunu gözönünde bulundurursak, kentsel dönüşüm sürecinde yer alan tüm paydaşların belli bir bilinç düzeyine gelmesi gerektiğini düşünüyorum. Bugün yeniden inşa edilen parsellerdeki yapılar en az 50 yıl daha yerinde kalacak. O zaman bu yapıların sağlıklı yaşam için düşünülmüş, tasarlanmış, 2024 lü yılları taşıyan yapılar olması gerekmez mi? Evet gerekir ya da gerekmez. Bu dönemi yansıtan yapılara da ihtiyacımız var (ekonomik seviyemizi gösteren, binaların yetersiz bilgiyle uygulandığı ve çok hızlı deforme olmaya başladığı bir dönemi de belki 10-15 yıl sonra görmek mümkün).
Çok yakından dönüşümüne şahit olduğum dedelerimin anılarını ve izlerini gördüğüm, doğup büyüdüğüm Beşiktaş Dikilitaş mahallesinden söz etmek istiyorum. Lokasyon olarak Teşvikiye - Topağacı'nın karşı tarafında, Ihlamur Kasrı ile Balmumcu arasında kalan yamaca kurulu Beşiktaş'ın en fazla nüfusunu barındıran bu mahalleye sadece 2 mimarın müdahalesinin olduğunu yıllardır deneyimliyoruz. Bu mimar arkadaşların dışında da birkaç tanımadığımız mimarın yerine uğramadan yapılan projelerini görüyoruz. Müteahhit seçimiyle başlayan kentsel dönüşüm süreçleri, müteahhitin kontrolünde yetkisi sınırlanmış mimar ve mühendisler ile yapı denetim firmalarının bütçeye göre aktif oldukları bir döngüde ilerlerken; kentsel tasarım, silüet, yapılı çevre ve kalırsa doğal çevre ilişkisi tasarım sürecinden çoktan çıkarılmış gibi duruyor.
Burada yine Emirhan Caddesi'nin birkaç ay öncesine ait görüntüsünü görüyoruz. Sıklıkla tercih edilmeye başlayan mekanik ankrajlı giydirme cephelerde temel prensip, dış cephenin nefes alarak terlemesinin önlenmesidir. Kabukta terlemenin önüne geçmek, rutubet ve eskimenin de önüne geçmek demektir. Yapılan uygulamaları incelediğimizde bu hassasiyete dikkat edilmediğini görüyoruz.
Yıkımı gerçekleşen konut fonksiyonu olan mahallelerin yeniden yapım süreçlerinde cephe tasarımında doluluk boşluk dengelerine, malzeme seçimlerine, renk ve doku tercihlerine bakılarak , birbirine uyumlu ya da tamamen zıtlık yaratan silüetler oluşturmaları kullanıcılarına da farklı deneyimler katacaktır. Bu konular ilçe belediyelerince oluşturulan imar komisyonlarında alınan kararlar ile meclis gündeminde oylanarak karara bağlanması mümkündür.
Mükemmel Bir Yaşam İçin Tasarım: Sürdürülebilir Mimarlığın Faydaları - Kentsel dönüşüm sürecinde dikkate alınmalı
Mimari tasarımda hep var olan yeni bir keşfi olmayan, ancak işverenlere, yerel yönetimlere ve mimarların kendilerine hatırlatması gereken temel kriterleri sıralamak istiyorum. Bu kriterleri mevcut ve yeni inşa edeceğimiz yapılarda göz önünde bulundurmamız, hayata geçirebilmemiz halinde kişisel gelişimimizi sürdürülebilir hale getirebileceğiz.
– En iyi iç hava kalitesini yakalamak
– Isısal, görsel ve akustik konforu oluşturmak
– Hijyene dikkat etmek / Mekan akışlarını doğru kurgulamak
– Biofilik ve doğa odaklı tasarım bilinci / doğadan referanslar almak
– Yaşam alanlarında iç ve dış mekan tasarımında denge oluşturmak
– Geleneksel yapılardan ilham almak
– Yaşam alanlarında durma mekanları yaratabilmek
Kentsel Tasarım, Kent Hafızası Bağlamında Çelik Yapılar
Kent hafızasının "kentsel dönüşüm" süreçleriyle yok edildiği günümüzde, yeniden inşa ederken alternatif yapım sistemlerinden çelik yapıların bir fırsat olarak önümüzde durduğunu hatırlatmak istediğim bu yazıyı yazıyorum. #çelikyapılar #kentseldönüşüm #kentselyenileme #kenthafızası
Çelik Taşıyıcılı Yapılar a örnek
Günümüzde birçok şehirde, ilçede mahallede onlarca bina yıkılıp yeniden inşa ediliyor. Halihazırda yürürlükte olan imar yönetmeliği baz alınarak ilerlenen bu süreçte, eski binaların bahçelerindeki yetişmiş meyve ağaçlarından tutun, toprak örtüsüne toprağa kadar varoluşumuza katkı sunan her değer yok oluyor. Parsel alanlarının tamamında yapılan kazılarla, parsel içerisindeki mevcut ağaçları kaybediyoruz. Toprak yok ediliyor. Yerine yüzde yüz ihtiyacı karşılamayan otoparklar yapılıyor. Yapının mevzuata göre çizilen kesitleriyle yerinde tatbik edilen projeleri arasında da topoğrafyaya bağlı olarak uyumsuzluklar oluşuyor. Bunları gözlemlerken; günümüzde yoğunlaşan kentsel dönüşüm inşaatlarından ötürü yıkılan binalarla birlikte kent hafızasının da yok olduğunu deneyimleyerek yaşıyoruz. Kentsel tasarım ve planlamanın eksikliğini İstanbul'un en önemli ilçelerinde dahi görüyoruz. Madem yeniden yapma fırsatını yakaladık, neden anılarımızı kaygı bozukluğu yüksek oranda görünen yeni yapı tasarımlarına bırakıyoruz anlamış değilim. Bunun yanında, proje koordinasyonunun da eksikliğini görmekteyiz. Çok yeni Beşiktaş'ta kentsel dönüşümle yenilenmiş bir binanın bina giriş holünün ortasında tam kapıdan girdiğiniz anda betonarme bir kolona çarpıyor olunduğundan söz edebilirim. Binanın giriş holünün genişliği bina kapı genişliğinden de fazla değil.
Betonarme yapı sistemi bugün herkesin iyi bildiği bir sistem fakat ömrü kısıtlı! Bugün 60 - 70 yıllık binaları yıkıp yeniden inşa etmeye çabalıyorsak, bundan 70 yıl sonra yine benzer çabalar gösterilecek demektir. Binanın yapı elemanlarında kullanılan malzemelerin eskimesi sonucunda yenilemek ve yerine yenisini koymanın yanında, yapısal anlamda da güçlendirmek her koşulda mümkün olmayabilir. Betonarme ile inşa ederken kaynakların tüketilmesi hususuna da dikkat edilmediği gözlemlenmektedir. Sokak aralarında yapılan inşaatlarda betonarme konstrüksiyon sulanırken, çok ciddi de bir su israfına sebebiyet vermektedir. İnşaatın kendi parselinden öte kamuya ait araç yolları ve kaldırımların da maruz kaldığı kötü muamele de gözönünde bulundurulduğunda bu uygulamanın terorik ve pratik anlamda hem yerel yönetimler hem de sektörel paydaşlar tarafından yeniden değerlendirilmesi, sürecin yetkin kişilerle ilerletilmesi gerektiği aşikardır.
Betonarmeyle birlikte çelik yapı sisteminin yapılarda kullanımının kentsel dönüşüm projelerine birçok avantaj sağlayacağını, yapının ömrünü en baştan itibaren uzatacağını söylemek hiç yanlış olmaz. Çelik yapıların bakımı, kaplama malzemelerinin ve izolasyonunun yenilenmesi her zaman betonarmeye göre daha kolay ve hızlıdır. Çelik yapı sistemiyle inşa edilen yapılarda iç mekanda tasarım esnek hale gelmektedir. Kolon ve kirişler mekanları bölmezler. Çelik yapılar çok iyi proje koordinasyon sürecine tabi olmalıdır. Konusunda yetkin mimar ve mühendislerin kontrolünde projeler üretilmeli, uygulanmalıdır.
Çelik yapı sistemiyle kuru imalat yapmak da mümkündür. Döşemelerde dahi şapsız çözümler mümkündür. Bu sayede bugün sokaklarda yaşadığımız inşaatlardan doğan çevre kirliliğini azaltmamız mümkündür. Bu önemli konuya dikkat çekerken; bina sahiplerini, kat maliklerini bu önemli fırsatı değerlendirmeye, çocuklarına da kent hafızasını koruyup aktarabilecekleri bir ortama, çelik yapıları tercih etmeye davet ediyorum.
PDESGN MİMARLIK
Pelin DÜŞTEGÖR
( Firma Sahibi, Yüksek Mimar / YTÜ 2007)
Öne çıkan deneyimler:
Farklı ölçeklerde ve fonksiyonlarda mimari tasarım
Çelik yapı sistemi ile Mimari Tasarım
İç mekan stil oluşturma ve branding
Resmi kurumlardan inşaat proje izinlerinin alınması